مهر تابان

کتاب **« مهر تابان »** یادنامه‌ای ارزشمند از علامه طهرانی (ره) در وصف و ستایش مقام علمی و معنوی استاد بزرگوارشان، حضرت آیت‌الله علامه طباطبائی (قدّس سرّه)، است. این اثر ترکیبی نفیس از زندگینامه، تحلیل روش‌شناسی و مجموعه‌ای از پرسش و پاسخ‌های عمیق فلسفی، عرفانی و کلامی بین این دو فقیه و عارف بزرگ است.

## 📘 معرفی کتاب نفیس “مِــهــر تــابــان” (یادنامۀ علامه طباطبائی)

**نویسنده:** حضرت آیت‌الله علامه حاج سیّد محمدحسین حسینی طهرانی (قدّس‌الله‌نفسه الزکیّه)
**موضوع:** یادنامۀ جامع علمی، عرفانی و اخلاقی حضرت آیة‌الله علّامه طباطبائی (قدّس سرّه)
**ژانر:** یادنامه، سیره، فلسفه تطبیقی، عرفان عملی، کلام و تفسیر

—

### 📖 درباره کتاب
**”مهر تابان”** اثر گرانسنگ علامه طهرانی (ره) است که به عنوان یادنامه‌ای علمی و اخلاقی برای استاد ایشان، علامه طباطبائی (ره)، نگاشته شده است. این کتاب فراتر از یک زندگینامه صرف، پرده از اسرار روش‌شناسی علمی، فلسفی، عرفانی و تفسیری علامه طباطبائی برمی‌دارد و مقام ایشان را در حکمت و معرفت آشکار می‌سازد.

—

### 🔹 ساختار و محتوای منحصر به فرد کتاب:
این اثر وزین در دو بخش کلیدی و مکمل یکدیگر تدوین شده است:

**1. بخش اول (سیره و روش‌شناسی علامه طباطبائی):**
این بخش به بررسی جامع ابعاد شخصیتی و علمی علامه طباطبائی می‌پردازد و شامل موارد زیر است:
* بررسی **روش تربیتی** و **روش تحصیل** ایشان.
* تحلیل روش علامه در حوزه‌های **حکمت، فلسفه، عرفان و اخلاق**.
* تأکید بر مقام ایشان به عنوان استادِ **عقل و قلب و شرع**.
* بحث‌هایی در باب **لزوم فلسفه در فهم روایات اصولی** و **تواضع علامه نسبت به ائمه معصومین (ع)**.
* تبیین مزایای جامعیت **تفسیر “المیزان”** و دلایل تعطیلی تعلیقات ایشان بر “بحارالأنوار”.
* اشاره به **تربیت عرفانی** ایشان نزد آیت‌الله قاضی و آیت‌الله حداد (رضوان‌الله علیهما).

**2. بخش دوم (گفت‌وگوی علمی علامه طهرانی با علامه طباطبائی):**
این بخش که به پرسش‌ها و پاسخ‌های مستقیم علامه مؤلف (ره) با استادشان اختصاص دارد، شامل مباحثی عمیق است که در شش محور تنظیم شده‌اند:

| محور مباحث | عناوین برجسته مورد بررسی |
| :— | :— |
| **ابحاث قرآنی** | تفسیر آیۀ **«عَبَسَ وَ تَوَلَّى»**، پیرامون **حروف مقطّعه**، و مراد از نعمت در قرآن. |
| **ابحاث فلسفی** | **نفی تثلیث**، **تشکیک وجود** نزد حکماء و عرفاء، و بحث فناء یا **بقاء عین ثابت** هنگام فنای ذاتی سالک. |
| **ابحاث عرفانی و اخلاقی** | کیفیت **نزول وحی** و حالات توحیدی **مرحوم قاضی**. |
| **ابحاث علمی** | خلقت اولین مخلوق، خلقت روح و ملائکه، کیفیت تأثیر **دعا**، عالم برزخ، **حروف أبجد** و اقسام آن، و بحث **طیّ الأرض**. |
| **ابحاث تاریخی** | **ناسخ بودن دین اسلام**، کیفیت **کتابت قرآن**، و کیفیت نزول تورات و انجیل. |
| **مباحث بنیادی** | حقیقت **توحید ذات حق متعال**، و رمزی از **قیام حضرت امام زمان (ع)**. |

—

این کتاب یک منبع دست‌نیافتنی برای درک پیوند عمیق میان مبانی فلسفی، عرفان عملی و تفسیر قرآن در مکتب فکری علامه طباطبائی (قدّس سرّه) و دیدگاه‌های شاگرد برجسته‌اش، علامه طهرانی (قدّس سرّه)، محسوب می‌شود.

برشی از کتاب:

• برخورد و اولین ملاقات با علامه طباطبایى قدس الله نفسه‌

•  در سنه یكهزار و سیصد شصت و چهار هجریه قمریه، این حقیر براى طلبگى و تحصیل علوم دینیه به بلده طیبه قم مشرّف شدم. و در مدرسه مرحوم آیة الله حجّت كه بعداً بمدرسه حجّتیه معروف شد حجره‌اى گرفته، و به درس و بحث و مطالعه ادامه مى‌دادم.

•  بناى این مدرسه كوچك بود؛ و آیة الله حجّت چندین هزار متر از زمین مجاور را تهیه و در نظر داشتند مدرسه را توسعه دهند، و بناى عظیمى كه بسبك همان مدارس اسلامى باشد، و حاوى حجرات بسیار و مَدرس و مسجد و كتابخانه و سرداب و آب انبار و سائر ما یحتاج طلّاب باشد، بطرز صحیح و بهداشتى و با فضاى بزرگ و روح افزا براى طلّاب بسازند.¹

•  هر چه مهندسین از طهران و غیر طهران آمدند و نقشه‌هاى متنوّع و مختلفى كشیدند، مورد نظر آیة الله واقع نشد، تا بالاخره شنیدیم: سیدى از تبریز آمده و نقشه‌اى كشیده است كه مورد نظر و تصویب ایشان قرار گرفته است.  ما بسیار شائق و مترصّد بودیم كه این سید را ببینیم.

  •  و از طرفى نیز بسیار شائق بودیم كه درس فلسفه بخوانیم، و در آن اوان، عالم جلیل فخر الحكمَاء و الفلاسفة آیة الله‌ حاج میرزا مهدى آشتیانىّ‌ قدَّس اللهُ نفسَه بقم مشرّف شده، و قصد تدریس داشتند، و چند ماهى هم توقّف كردند؛ و بیكى از دوستان عزیز ما قول داده بودند كه درس خصوصى فلسفه را از «منظومه سبزوارى» براى ما بگویند، و ما در آستانه شروع بودیم كه ایشان بغتةً از اقامت در قم انصراف حاصل نموده و بطهران بازگشتند.

  •  در همین احوال شنیدیم: آن سیدى كه از تبریز آمده و نقشه ساختمان را كشیده است، بنام‌ قاضى‌ معروف و در ریاضیات و فلسفه زبردست، و نیز درس فلسفه‌اى در حوزه شروع كرده است.

  •  اشتیاق ما براى دیدار و ملاقات با او زیاد شد؛ و مترصّد بودیم بمنزلش برویم و به بهانه‌اى از او دیدار كنیم. تا آنكه یكى از دوستان ما كه در مدرسه رفت و آمد داشت و فعلًا از علماى رشت مى‌باشند، یكروز بحجره آمده و گفتند: آقاى قاضى‌¹ از زیارت مشهد برگشته، بیا بدیدنش برویم! ….

  • جامعیت علّامه طباطبایى در علم و عمل‌:

  •  آیة الله علّامه طباطبائى‌ گذشته از جامعیت در علوم، جامع بین علم و عمل بود؛ آنهم عملیكه از تراوشات نفسانیه صورت گیرد و بر اساس طهارت سرّ تحقّق پذیرد. جامع بین علوم و كمالات فكریه و بین وجدانیات و اذواق قلبیه و بین كمالات عملیه و بدنیه بود؛ یعنى مردِ حقّى بود كه شراشر وجودش به حقّ متحقّق بود.

  •  خطّ نستعلیق و شكسته ایشان از بهترین و شیواترین خطّ اساتید خطّ بود.¹ گرچه در این اواخر بعلّت كسالت اعصاب و رعشه حاصل در دست، دست تكان داشت و خطّ مرتعش بود ولى جوهره خطّ حكایت از استادى در این فنّ را داشت…..