ادب نبوی

کتاب **«ادب نَبَوی»** اثر **آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی** از جمله آثار تربیتی و اخلاقی عمیق در سنت عرفان عملی و سیر و سلوک اسلامی است. این اثر، در واقع شرح و تحلیل یک حدیث قدسی و تربیتی از پیامبر اکرم (ﷺ) است، که ایشان در آن توصیه‌هایی خطاب به **امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام** دارند — و در سطحی عام‌تر، به تمام مؤمنان در مسیر تهذیب نفس و تربیت دینی.

—

## 📘 معرفی کلی کتاب

**نام اثر:** ادب نَبَوی
**مؤلف:** آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی (اعلی الله مقامه)
**موضوع:** آداب الهی در تربیت انسان بر اساس سیره و کلام پیامبر اکرم (ﷺ).
**محور اصلی:** شرح یک روایت تربیتی از پیامبر اسلام (ﷺ) خطاب به امام علی (ع)، با تکیه بر مفاهیم ادب، تهذیب نفس، و تربیت مؤمن.
**منشأ نگارش:** مجموعه‌ای از بیانات اخلاقی و عرفانی استاد تهرانی در ایام **ماه رمضان**، که بعدها به صورت کتاب تنظیم شده است.

—

## 🌿 مضمون و فلسفه‌ی کتاب

این اثر، در حقیقت، تبلور نگاه آقا مجتبی تهرانی به مفهوم **ادب دینی و الهی** است — ادب به معنای تربیت‌شدگی بر پایه‌ی حبّ الهی، نه صرف رفتار اجتماعی. ایشان در این کتاب، مفهوم «ادب» را در چند سطح توضیح می‌دهند:

### ۱. ادب الهی؛ ریشه‌ی سعادت بشر
در نگاه نویسنده، سعادت انسان به میزان **تربیت و تأدیب او بر دست خداوند** بستگی دارد؛ و پیامبر اکرم (ﷺ) در این معنا، **تجسّم کامل ادب الهی** است. لذا، هر کس بخواهد به سعادت حقیقی برسد، باید در گفتار، رفتار، و خلقیات، خود را بر الگوی نبوی منطبق سازد.

### 2. شیوه‌ی آموزشی پیامبر؛ تربیت مستقیم و غیرمستقیم
آقا مجتبی تهرانی، با دقت فقهی و تربیتی، بیان می‌کند که پیامبر (ﷺ) در تربیت مؤمنان از دو روش استفاده کرده‌اند:
– یکی **غیرمستقیم** (عِبری و تمثیلی، از رفتار و حالات ایشان)
– و دیگری **مستقیم** (کلامی، از طریق نصیحت و توصیه صریح).
کتاب «ادب نَبَوی» تمرکز خود را بر **روش مستقیم** گذاشته و حدیثی را تحلیل می‌کند که در قالب گفت‌وگوی مستقیم میان پیامبر و امام علی (ع) رخ داده است.

### ۳. محتوای تربیتی روایت شریف
این حدیث مجموعه‌ای از سفارش‌های الهی و نبوی در زمینه:
– کنترل نفس،
– رعایت اخلاق معاشرتی،
– مراقبت از زبان، قلب و نیت،
– و پیوند قلبی با خداوند است.

آقا مجتبی تهرانی هر فراز را با عمق عرفانی و نگاه قرآنی تفسیر کرده و در کنار آن، به ظرایف اخلاقی و معرفتی اشاره‌ای عملی می‌کند.

### ۴. ارتباط کتاب با ماه رمضان
از ویژگی‌های برجسته کتاب، هم‌زمانی مباحث آن با ایام مبارک رمضان است. نویسنده از فضای روحی این ماه بهره گرفته تا مفاهیم «خودسازی، پاکی نفس، و ادب در خلوت» را با معارف قرآنی و روایات تطبیق دهد؛ در نتیجه خواننده ضمن فهم روایت، **حال و هوای روحانی تربیت ماه رمضان** را نیز تجربه می‌کند.

—

## 💠 ویژگی‌های برجسته اثر

– **بیان روان و مؤثر:** آقا مجتبی تهرانی با زبانی شیوا و صمیمی، میان عمق علمی و سادگی ارتباط برقرار کرده‌اند.
– **تطبیق‌های قرآنی و روایی:** هر توصیه نبوی در پرتو آیات قرآن و سایر احادیث توضیح داده می‌شود.
– **الگوی عملی برای تهذیب نفس:** نه فقط نظری، بلکه با رویکردی کاملاً کاربردی در مسیر تربیت و اصلاح خود.
– **تأکید بر پیروی قلبی از پیامبر (ﷺ):** کتاب بر این نکته پافشاری دارد که ادب ظاهری بدون تربیت قلبی حقیقی نیست، و مؤمن باید از درون با روح نبوی تربیت یابد.

—

## 🎯 جمع‌بندی

کتاب **«ادب نَبَوی»** یکی از آثار اخلاقی-تربیتی ممتاز معاصر است، که از دل درس‌های عرفانی آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی برآمده و هدف آن، **بازسازی روح نبوی در درون انسان مؤمن** است.
این اثر برای کسانی که خواهان درک عمیق از **سلوک اخلاقی پیامبر اسلام (ﷺ)** هستند، منبعی ناب و کاربردی است؛ و در حقیقت، پلی است میان **کلام نبوی، رفتار علوی، و تربیت مؤمن امروز**.